CİMER, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Alo 170’e, hacizle karşı karşıya kalan emeklilerden özellikle alınan krediler, senetle kullandırılan taksitli krediler ve vergi borcu ödemeleriyle ilgili çok sayıda şikayet geldi. Sosyal Güvenlik Kanunu’na göre emeklilerin gelirleri, aylıkları ve ödenekleri, rızaları dışında bankalar tarafından haczedilemez ve bloke edilemez. El konulması yasak olan gelir, emekli maaşı veya ödeneğe el konulması talebinin icra müdürü tarafından reddedilmesi gerekir. Yargıtay ayrıca bankaların “yaşam hakkı” olarak gördükleri emekli maaşlarını bloke etme veya kesme hakkının bulunmadığına hükmetti.
YASALARCA KORUMA
Yıllarca çalışıp emekliliğe hak kazananlar için en değerli gelir kaynağı emekli maaşları olup, borçlardan dolayı kesinti ve nafaka konuları da en sık mahkemeye taşınan konular arasında yer alıyor. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 93. maddesi; Kararda şu karar yer alıyor: “Sigortalıların ve hak sahiplerinin gelir, maaş ve ödenekleri ile sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurumdan doğan alacakları devredilemez ve temlik edilemez.” Buna göre emekli, dul ve yetimlerin aylıklarına nafaka borçları dışında haciz yapılamayacak. Emekliliğin sigorta branşına göre herhangi bir ayrım bulunmamaktadır. Haciz için emeklinin onayı gerekmektedir. Ancak haciz başvurusunda emeklinin kendi adına kayıtlı taşıtı, konutu veya arsası varsa icra söz konusu olabiliyor.
KESİM İADE EDİLECEK
Çeşitli borçlardan dolayı emeklilik hesapları icra daireleri tarafından bloke edilebilmekte veya doğrudan banka hesabından kesinti yapılabilmektedir. Bazı bankalar kredi sözleşmesi imzalayıp emekli maaşını teminat olarak göstererek makul krediler sağlayabilmektedir. Kredi ödemesinde sorun yaşanması durumunda banka, emeklilik hesabına yatırılan paradan kesinti yapmaktadır. Bu hukuka aykırı kesintiler dava yoluyla iade edilebilir. Yapılan kesintiler, tazminat davası açılarak (bir yıllık zaman aşımı süresine tabi olmak üzere) geri istenebilir. Kesintilerin durdurulması için dava açılırken tedbir talep ediliyor. Dilekçede olumsuz tespit talebinin de belirtilmesi gerekmektedir. Olumsuz tespit talebinin kabul edilmesi halinde banka hesabındaki kesinti kaldırılır. Yargıtay Genel Kurulunca verilen kararlarda, menfi tespit ve tahsilat davaları yoluyla tahsil edilen tutarlar iade edilebileceği gibi, aylıktan yapılan kesintiler de durdurulabiliyor.
PRİM BORCU OLANLAR
Mevcut uygulamada nafaka ve SGK prim alacaklarından dolayı emekli maaşlarına el konulabilmektedir. Kanunun 88’inci maddesine göre, emeklinin SGK’ya ait prim, sosyal güvenlik katkı primi gibi alacakları varsa, emekli maaşına haciz konulabilecek. Ancak aylık olarak el konulacak miktar emekli maaşının dörtte birini geçemez. Emekli vatandaşlar da maaşlarında kesinti yapılması ve banka blokelerinin kaldırılması için Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapma hakkına sahip. Emekli maaşına el konulamasa da emeklinin adına kayıtlı araç, ev veya arsa varsa bunlar icra edilebilir.
AYNI ANDA İKİ KESİNTİ YAPILMAZ
Yargıtay, net asgari ücretin altında kalan emekli maaşından nafaka dışındaki prim borçları için kesinti yapılmasının hukuka aykırı olduğuna karar verdi. Yerel mahkeme, emekli maaşının dörtte biri oranında nafaka ile birlikte prim kesintisi talebiyle açılan davada vatandaşı haklı buldu. Yargıtay da, emekliliğin kişilere hayatlarını devam ettirme garantisi sağladığına, bireylerin yaşam hakkına sahip olduğuna ve bundan vazgeçilemeyeceğine işaret ederek kararı onadı.
